Sigurjón Árni Eyjólfsson
Skýrsla héraðsprests í Reykjavíkurprófastsdæmi–ey 2018
Á síðasta starfsári þ.e. frá maí 2018 til 30. maí 2019, var starfssvið héraðsprests eftirfarandi:
1. Guðsþjónustu-, helgihald og tónlistarflutningur
(a) Héraðsprestur hefur eins og undanfarin ár verið með fastar messuafleysingar fyrir presta prófastsdæmisins. Sérstökum tilefnum innan safnaðanna t.d. upphaf barnastarfs, fyrsti sunnudagur í aðventu, fermingar o.s.frv., er haldið fyrir utan fasts skipulags.
(b) Almennar guðsþjónustur og bænastundir héraðsprests voru í kirkjum prófastdæmisins, Áskirkju, Seltjarnarneskirkju, Kristniboðsfélagi karla, KFUM og í kapellu HÍ.
(c) Nýr liður í starfi héraðsprests er að predika, halda hugvekju eða fyrirlestur og leika á saxófón í guðsþjónustum, bæna- og/eða samverustundum og samverum eldri borgara. Auk þessa við atburði á vegum PÍ o.fl. alls var það 17 sinnum (sjá lið 4.1).
(d) Jassmessur eru fastur liður í starfinu. Krefjast þær mikils undirbúnings bæði varðandi uppbyggingu guðsþjónustunnar, val á efni og æfingar. Undanfarin ár hefur héraðsprestur séð um 63 slíkar. Á árinu voru haldnar 11 jassmessur og eða helgistundir og auk þess spilaði hann og hélt hugvekjur í 12 bæna- og samverustundum. Þetta er nýjung sem vel er tekið.
Samtals voru þetta alls á tímabilinu 27 guðsþjónustur og 24 helgistundir, þessi fjöldi guðþjónusta og helgistunda skýrist vegna þess að héraðsprestur sér um að spila fyrir eldriborgara og sjá um eða taka þátt helgistundum tengdum þeim samverum.
2. Predikunarundirbúningur
(a) Prédikunarundirbúningur er haldinn í Breiðholtskirkju á þriðjudagsmorgnum frá kl. 9.15-10.30. Héraðsprestur sér um undirbúning og er með innlegg varðandi texta næsta sunnudags. Í því er skýrt frá helstu niðurstöðum og áhersluþáttum sem eru að finna í skýringaritum og prédikunarundirbúningsritum. Fyrirlesturinn tekur u.þ.b. 30-40 mínútur.
(b) Umræður spinnast jafnan út frá textanum og eru vandamál heimfærslu hans rædd. Auk þess hafa prestar farið þess á leit við héraðsprest að gera guðfræðilega úttekt á álitamálum. Þessi þáttur í starfinu er mjög nauðsynlegur þar sem menn geta borið saman bækur sínar og fjallað um ýmis mál. Fyrir hópinn hélt erindi og var með innlegg Sr. Kristján Búason dósent emiritus í Nýja testamentisfræðum, en hann hefur tekið þátt í starfi hópsins í vetur. 26. feb. Hélt Guðrún Karls – Helgudóttir erindið Nýir straumar í predikunarfræðum. 28 mars tók Dr. Ólafur Kvaran á móti meðlimum predikunarhópsins í safna Einars Jónsonar og flutti þar erindið „Hugmyndaheimur Einars Jónssonar“. Predikunarsemínar var í Skálholti 6. – 7. maí. Þar flutti Dr. dr. Sigurjón Árni Eyjólfsson fyrirlestrana: „Spekin og samtíminn – nýir straumar í samstæðilegri guðfræði“, „Uppbygging guðþjónustunnar“, „Kveðja og andsvar“, „Upphafsbænin – saga og guðfræðilegt inntak“ og „Textar þrenningarhátíðarinnar“.
(c) Aðsókn að predikunarklúbbnum er jöfn og góð. Alla jafnan koma á milli 4 til 9 prestar og/eða. Alls voru haldnir 37 slíkir fundir á tímabilinu.
3. Fræðslustarfið
3.1 Biblíulestrar / Fyrirlestrahald 2017-2018
(a) Í Breiðholtskirkju voru haldnar á fimmtudögum frá kl. 20–22 tvær fyrirlestraraðir eða biblíulestrar á vegum prófastsdæmisins. Þeir eru hugsaðir fyrir allt prófastsdæmið, þó að þeir séu bundnir við eina kirkju. Fólk allstaðar að úr prófastsdæminu hefur sótt biblíulestrana. Vegna samvinnunnar við Leikmannskóla þjóðkirkjunnar kemur fólk einnig úr öðrum prófastsdæmum. Biblíulestraraðir voru tvær, tíu skipti hver fyrir sig alls 20 skipti og var ein fyrir áramót (sept. – nóv.) og önnur eftir áramót (jan. – apríl).
Fyrsta röðin (haust 4. okt. – 13. des.) 2018 nefndist Táknfræði tímans – Guðfræði kirkjuársins – Fyrri hluti. Farið var í nokkrar lykilspurningar: Hvaða táknheimur birta hátíðir og sunnudagar kirkjuársins? Hvaða guðfræði er á bak við kirkjuárið? Hvaða stef Biblíunnar ákvarða árstíðaskiptingar kirkjuársins?
Önnur röðin (vor 20. jan. – 28. mars.) 4. okt. – 13) 201 nefndist Táknfræði tímans – Guðfræði kirkjuársins – Seinni hluti. Haldið var áfram með efnið og námskeiðinu lokið með vettvangsferð 28. mars þar sem safn Einars Jónssonar skoðað. Dr. Ólafur Kvaran fór með hópinn um safnið og fjallaði um „Hugmyndaheim Einars Jónssonar“.
Á námskeiðinu verður boðið upp á fyrirlestur og síðan verða umræður um efnið yfir kaffibolla þar sem þátttakendur eru hvattir til að leggja til umræðunnar.
(b) Biblíulestrarnir eru vel sóttir, allt frá 15 – 25 einstaklingar mættu í hvert skipti. Skapast gjarnan skemmtilegar umræður og oft verður að slíta fundi fyrr en menn vilja. Fólk er almennt ánægt með þessa fræðslu og sammála um nauðsyn hennar. Þessir fyrirlestrar er undir yfirheitinu biblíulestrar þar sem Biblían myndar grundvöllinn að þeirri guðfræðilegu umræðu sem þar fer fram. Mikið af því efni sem þar hefur verið flutt hefur birst sem greinar í tímaritum eða ritum.
3.2 Opinberir fyrirlestrar héraðsprests á starfsárinu:
1. (a). 21. ágúst „Námskeið um texta dags diakoníunnar“ á vegum fræðsludeildar var í safnaðarheimili Háteigskirkju þar sem héraðsprestur hélt fyrirlestur um viðkomandi ritningartexta. (b) Námskeiðið á vegum fræðsludeildar „Táknmál kirkjunnar; Skilurðu það sem þú sérð og heyrir?“ var haldið 2 eða 5. og 12. nóvember þar sem héraðsprestur hélt 3 fyrirlestra. Samtals 4.
2. Málþing sem héraðsprestur tók þátt í og flutti fyrirlestra og aðrir fyrirlestrar voru: (a) Tíunda málþingið LAN var haldið 31. október 2018 í Neskirkju undir yfirskriftinni Lúther 501, héraðsprestur hélt erindið „Samband orðs og trúar í guðfræði Lúthers“. (b) Á þinginu 100 Jahre Unabhängikeit Islands und die Bedeutung der deutsch–isländischen Freundschaft 1918–2018, í Köln þann 17 nóvember hélt héraðsprestur erindið „Die Verkündingun der lutherischen Kirche in Island und die Säkularition (c) Í fyrirlestrarröðinni á vegum Hallgrímskirkju safnaðar Hvernig mæltist prestinum·, erindið „Frá orði til orð – um predikun sr. Sigurjóns Þ. Árnasonar“, (d) á vegum Guðfræðistofnunnar guðfræðideildar HÍ hélt héraðsprestur opinberfyrirlestur þann 25. Mars „Viskan og samtíminn“. (e) við guðfræðideil háskólans í kKiel á þinginu „Bedeutsame Stunde“ Impulse Bonhoeffers für eine Theologie der Gegenwart, 24–26 maí, þann 24 maí fyrirlesturinn „Bonhoeffers Säkularisierungsthese und Säkuarsierung in Island“. Samtals 5.
3. Fyrirlestrar héraðsprestur: (a) 18. mars í Kristinboðsfélagi karla um „Þrenningarlærdómurinn og íslensk guðþjónusta“. (b) 2. febrúar á Biskupsstofu fyrirlesturinn „Saga fyrstu predikunarraðarinnar“ fyrir Nefnd til endurskoðunar textaraðanna.(c) Á þrettánda akademíu 2–3 janúar Hvað sjáum við hélt héraðsprestur fyrirlesturinn „Birtingarmynd kirkjunnar í samtímanum“. Samtals 3 en alls 12.
4. Erindi tengd samverustundum með eldriborgurum 10.
Alls 22.
3.3 Þing sem héraðsprestur skipulagði og/eða kom að Þing, opinberir fyrirlestrar og útvarpserindi voru sem héraðsprestur kom að í starfi sínu sjá 3.2.1 og 3.2.2.
3.4 Útvarpserindi og -viðtöl
Þættirnir með Ævari Kristjánssyni „Þjóð, frelsi og forræðishyggja“ á RÚV vikulega á sunnudögum og endurtekið á miðvikudögum frá 30 apríl til 27 júlí.).
Á útvarpstöðinni Saga 20 desember þáttur um fátækt ásamt Kristínu þ. Tómasdóttur. Alls 11 (með endurtekningum 22 þættir)
3.6 Fyrirlestrastarfið og fræðslan eru umfangsmikil og hélt héraðsprestur um 41 fyrirlestra í predikunarsemínari, 20 í biblíulestrum auk 12 opinbera fyrirlestra og 11 útvarpserindi auk 10 erinda. Fyrirlestrar voru alls 102, auk 52 kennslustunda við HÍ. Nokkrir fyrirlestranna hafa þegar birst sem greinar í, Kirkjuritinu, STI, , Bjarma, tru.is eða annars staðar.
Undanfarin ár hefur héraðsprestur kennt Kirkjusögu Evrópu við Guðfræðideild HÍ. Um er að ræða fjóra tíma í viku á haustönn (mán. 10-12 og mið 8.-10).
3.7 Greinarskrif sem komu út á starfsárunum 2017–2019
1. „Tími og rúm í hugvekjum Hallgríms Péturssonar“, Hallgrímur Pétursson – Safn ritgerða í tilefni 400 ára afmælis hans, útgefandi Torfi Hjaltalín, Flateyjarútgáfa, 2015, 165–175. // 2. „Birtingarmyndir íslams í samfélagsumræðunni“ Skírnir vor 2016, bls. 53–90. // 3. „Trú og vantrú“, Bjarmi 2 tbl. 110 árg 2016, bls. 42-45. // 4. „Trú og tónlist“ tru.is 13.10. 2016. // 5. „Marteinn og Katarína Lúther“ tru.is 27.02. 2017. // 6. „Sögurýnin og íslam“ Skírnir 191. Ár, vor 2017, bls. 47–79. // 7. „Marteinn og Katarína Lúther“Bjarmi 1. tbl. 111. árg. júní 2017, 20-27. // 8. „Um biskupsembættið“ STI 44. árg. nr. 1 (2017), 21–32. // 9. „Signingin“ Bjarmi 2 tbl. 111 árg 2017, bls. 26-29. // 10 Blessun Arons. Uppruni, notkun og áhrif“ Áhrif Lúthers – Siðskipti, samfélag og menning. Ritstjórar Hjalti Hugason, Loftur Guttormsson og Margrét Eggertsdóttir, HÍB Reykjavík 2017, 445–468. // 11. „Guðfræðilegur grunnur biskupsembættisins“ tru.is 27.09 meðhöfundur Haraldur Hreinsson. // 12. „Ætti að banna pólitískan rétttrúnað? Um öngstræti í samfélagsumræðunni“ Skírnir 191. árg. (haust 2017), 365–402. // 13 „Trú og ótti“ Bjarmi 3. tbl.111 árg 2017, bls. 36-38. // 14. „Raunsæ lífsgleði – Lífsgleðin og dauðinn í guðfræði Marteins Lúthers“, TMM 78. árg. 4. hefti des. 2017, 29–40. // 15. „Kirkjuturninn“ Bjarmi 1. tbl. 112. árg. apríl 2018, 21–24.
4 Trú og tónlist
4.1 Tónlistarflutningur héraðsprests
a. 24. Júní jazzguðþjónustur voru í Digraneskirkju með próf. Sigurði Grétarssyni sem lék á gítar. 8 Júlí í Grafarvogskirkju próf. Sigurði Grétarssyni og Hákoni Leifssyni en Sr. Sigurður Grétarsson leiddi helgihaldið. 4, 11, 18, 25, og 1 ágúst lék héraðsprestur í og sá um bænastundum í Breiðholtskirkju. 13. Janúar jazzmessa ásamt Birni Thoroddsen í Breiðholtskirkju. 18 apríl í Guðríðarkirkju spilaði ásamt Ásbjörgu Jónsdóttur og predikaði en sr. Leifur Jónsson leiddi athöfnina Samtals. 9.
b. Lék á samkomu eldriborgara og var með hugvekju 11 Júlí í Lindarkirkju. 16 október með Halldóri Sighvatsyni (sax) í Digraneskirkju bæði í helgistund sem héraðsprestur sá um og hélt einnig hugvekju og spiluðu. 25. október í Áskirkju var héraðsprestur með hugvekju og helgistund og á eftir í samverunni fyrir eldriborgara spilaði og fór með gamanmál. 22 janúar með Sigurði í Digraneskirkju bæði í helgistund sem héraðsprestur sá um og hélt einnig hugvekju og spiluðu. Samvera með eldriborgurum þar sem var spilað og farið með gamanmál: 30. október í Fella– og Hólakirkju. 13. nóvember í Grafarvogskirkju ásamt próf. Sigurði Grétarssyni. 28. nóvember í Ábæjarkirkju ásamt Halldóri (sax). 14. desember í Kópavogskirkju. 12. Mars Breiðholtskirkja með spilað og fræðsla ásamt Sigurði Grétarssyni. 11. Apríl í Lindakirkju ásamt Halldóri þar sem spilað var umfangsmikil efniskrá og farið með fræðandi efi. Samtals 10.
c. Spilaði með stórsveitinni Öðlingar: 24 október á góðgerðartónleikum í Breiðholtskirkju „Lyftum okkur upp“; 3. apríl elliheimilið Mörkin; 8. apríl 2019 fyrir Félag eldriborgara í Mosfellsbæ; 5. maí Stórsveitarmessa í Fella- og Hólakirkju. Samtals 4.
Alls voru þetta 9 guðþjónustur og 10 helgistundir og samverustundir og loks 4 samverustundir alls 23 atburðir.
Hér er um skemmtilega nýjung að ræða, sem krefst undirbúnings og er afrakstur tónlistarnáms héraðsprests sem hann hefur tengt beint við starf sitt.
5. Fundir
5.1. Fundir vegna prestsstarfa
Héraðsprestur sótti fasta fundi fyrir presta og/eða starfsmanna prófastsdæmisins. Ritari á 2 valnefndarfundum.
Samstarfsfundir eru haldnir í Breiðholtskirkju á þriðjudögum og sótti héraðsprestur þá eftir bestu getu.
Skírnaviðtöl: 5
Giftingarviðtöl: 4
Viðtöl vegna jarðarfarar: 6
Jarðafarir 2
Duftker 2
5.2. Fundir vegna kirkjustarfs og – stjórnar innanlands
Tónlistaráðs: 11
Lúther- og útgáfunefnd: 2
Á vegum biskupsstofu m.a. kenninefnd 5 og fyrir kirkjuna við fulltrúa á biskupstofu í Kiel 2
Vegna undirbúnings útvarpsþátta með Ævari Kjartanssyni: 10
Vísindasjóður prestafélags Íslands: 7
Vegna guðfræðivinnu: 36
6. Guðsþjónustur, helgistundir, prestsverk o.s.frv. á tímabilinu
(a) Guðsþjónustur: 27
(b) Helgistundir: 24
(c) Athafnir: Skírnir 3
(d) Ferming:
(e) Giftingar: 2
(f) Jarðarfarir: 2
(g) Duftker: 2
(g) Sálusorgun hefur aukist.
7. Annað
Héraðsprestur starfar í ritstjórn Kirkjuritsins og í ritstjórn Glímunnar, hann er formaður í Vísindasjóði presta, situr í Kenningarnefnd kirkjunnar og í kirkjutónlistarráði. Var töluverð vinna bundin við þessi nefndarstörf, s.s. fyrirlestra og greinaskrif tengda þessu starfi.
Ykkar héraðsprestur
Dr.dr. Sigurjón Árni Eyjólfsson